Er is weer “religieus” geweld in Jos, Nigeria. Wij hebben die stad goed gekend. Daar staat het hoofdkantoor van de zendingsorganisatie waar we tussen 1977 en 1987 bij gewerkt hebben. Daar gingen onze twee oudste kinderen naar school. Prachtige omgeving, mooi klimaat.
Naar aanleiding van plaatselijke verkiezingen brak er dit weekend geweld uit tussen Moslims en Christenen. Bijna 400 mensen zijn gedood, duizenden zijn op de vlucht geslagen. Triest. Klik hier voor het artikel in de Volkskrant.
Ik wil hier twee dingen over zeggen, met in het achterhoofd hetzelfde soort geweld dat laatst in Orissa, Indië plaatsvond (en misschien nog steeds plaatsvindt). Wel heel voorzichtig, in het besef dat ik niet van alle feiten en achtergronden op de hoogte ben. Waarschijnlijk is niemand dat.
Dit soort geweld is bijna nooit echt “religieus” geweld. Christenen worden niet vervolgd vanwege hun theologie. Het gaat bijna altijd om politieke en economische macht. In april heb ik een blog geschreven over hoe de Afrikaanse landen ver- en ingedeeld zijn door de westerse machten: Wij zijn bezig geweest bergen, rivieren en meren aan elkaar toe te wijzen, niet gehinderd door het onbelangrijke feit dat we niet wisten waar ze lagen. Nergens zie je dat duidelijker dan in het noorden van Nigeria, een streek die van oudsher tussen de stammen van de savanne- en oerwoudgebieden van West Afrika en de nomadische woestijnstammen, al heel lang sterk beïnvloed door de Islam, ligt. De strijd die er nu woedt is een hele oude, van lang voordat er sprake was van “Christen” en “Moslim”.
Volgens mij weten we dit allemaal. Ik pleit ervoor dat wij binnen de (westerse) kerken dit vaker noemen, en het niet alleen in het licht van “wij zijn christenen en zij vervolgen ons” plaatsen.
Dat leidt tot mijn tweede gedachte: zou het niet een idee zijn dat christelijke organisaties die christenen steunen die vanwege hun geloof vervolgd worden, anderen steunen die ook om hun geloof vervolgd worden, ook al is dat geen christelijk geloof? Dat zou, denk ik, een prachtig getuigenis geven van het feit dat wij ons realiseren dat het vaak niet primair om “religieuze” strijd gaat, en dat het lot van iedereen die slachtoffer wordt van het gevecht om eten, drinken en economische welvaart ons aangaat.
Misschien zijn er zulke organisaties, maar ik heb er zelf niet van gehoord.
Gewoon een gedachte waar ik een hele tijd mee rond loop.
IJZER SCHERPT IJZER 
1 december 2008 at 15:51
Zou het niet primair een geestelijke strijd kunnen zijn?
2 december 2008 at 09:28
Ik groeide enkele jaren op als kind van een zendeling op Borneo (tegenwoordig Kalimantan). De Dajaks waren voor het overgrote deel animisten. Toen de zending kwam werd een klein deel Rooms-Katholiek, een klein ander deel Protestants. De meeste kampongs bleven aan voorouderverering doen. Maar men kon tot op zekere hoogte in vrede met elkaar leven.
De problemen ontstonden toen de Indonesische regering mensen uit het overbevolkte Java naar Kalimantan liet verhuizen. Datzelfde proces is nu ook gaande in Irian Jaya, waar de papua’s ook overheerst gaan worden door Javanen. In feite is dit een nieuwe vorm van kolonialisme.
Zo’n 20 jaar geleden hield de vroegere zendingspredikant Ds. H.P. Brandsma in onze gemeente een inspirerende lezing over het werk op Celebes. Hij zei toen dat moslims en christenen goed samen kunnen leven en dat Celebes daar een bewijs van is. “Hou je bij je christelijke normen en waarden, daar hebben moslims respect voor, ze moeten niets weten van een verwaterd christendom doorspekt met westers Hollywood.” Inmiddels zijn honderden christenen op Celebes vermoord en kerken verbrand. Maar ook daar lijkt het geweld te zijn aangestoken door mensen van buiten. En dat geldt ook voor het eens grotendeels christelijke Ambon.
Er is sprake van een geestelijke strijd, maar ik kan die niet los zien van wat er in politiek opzicht gebeurt. Je zou kunnen zeggen dat etnische tegenstellingen geestelijke tegenstellingen hier aanwakkeren. Een klein deel van de immigranten maakt misbruik van de situatie door met geweld en gebruik (misbruik) makend van islamitische denkkaders de kleine vuurtjes tot grote branden aan te wakkeren.